Jeśli Bóg chce grzechów, to je stwarza, gdyż jest napisane: „stworzył wszystko, cokolwiek chciał.” Jeśli ich nie chce, to mimo to się je popełnia: należałoby więc go nazwać nieopatrznym lub bezsilnym, lub bezlitosnym, gdyż nie wie, jak swoje życzenia spełniać albo nie może, albo nie dba o nie.
Filozofowie mówią: jeśli Bóg nie chce, by na świecie kwitły całkiem złe i bezbożne czyny, bez wątpienia wygnałby wszelką ohydę jednym skinieniem poza granice świata i zniszczyłby je, bo któż z nas zdoła się oprzeć woli boskiej? Jakże popełnia się grzechy wbrew woli Boga, jeśli w uczynkach udziela zbrodniczym ludziom zdolności grzeszenia? Nadto, jeśli człowiek upada wbrew woli Boga, Bóg będzie niższy od człowieka, który mu się opiera i jest mocniejszy. Stąd wnioskują: Bóg chce, by ten świat był takim, jakim jest. Gdyby chciał, by był lepszy, miałby lepszy.
Narzędzie porusza się stosownie do tego, jak nim kieruje jego majster; nasza wola w swoich działaniach jest jak narzędzie, Bóg zaś jak pierwotna siła poruszająca, jeśli więc wola źle spełnia swoje czynności, należy to przypisać Bogu. Ponieważ istota i pobudka woli pochodzą od Boga, należy mu przypisać tak dobre, jak i złe uczynki woli, jeśli ona pozostaje do niego niejako w stosunku narzędzia. A cóżbyśmy powiedzieli o zegarmistrzu, który się gniewa na swój zegarek dlatego, że źle chodzi?
Lucilio Vanini – Amphitheatrum Aeternae Providentiae