Jeśli mózg jest częścią ciała, a rozum częścią zachowań mózgu, wartościowanie epistemologiczne nie może być ocalone, nie może być ocalona prawda.
Mit Rozumu nie przestanie być mitem właśnie; tylko w łudzącym zaślepieniu może być przekuty w część wiedzy. Prawomocność środków dowodowych nie może być dowiedziona wcześniej, nim się ją przyjmie. Wiara w Rozum jest opcją mityczną: jest potrzebna, by człowieczeństwo mogło się ukonstytuować jako obecność Rozumu w świecie nierozumnym. Mit Rozumu ma przeciwdziałać rozpaczliwej zgodzie człowieka na własną przypadkowość.
Pytania o własną przypadkowość można nie zadać, podobnie jak każdego pytania ostatecznego, można bowiem zużyć życie nie wykraczając poza bezpośredniość. Jeśli jednak pytanie o przypadkowość człowieczeństwa pojawia się jako dziura w myśleniu człowieka o sobie, to odpowiedź, która wymusza naszą zgodę na przypadkowość własną, jest rozpaczliwa. Mit Rozumu oczyszcza z rozpaczy, jest racją przeciwko przypadkowości, lecz sam nie może mieć racji.
Mit Rozumu, mit nieprzypadkowości świata może również zapuszczać korzeń w potrzebie solidarności ludzkiej, w doświadczeniu wspólnoty i w możliwości braterstwa ludzi, bo także dla rozumienia tego doświadczenia, dla nasycienia tej potrzeby i dla wiary w tę możliwość mit Rozumu jest nieodzowny. Czy wyrasta z tego złoża właśnie, czy raczej ze strachu i potrzeby bezpieczeństwa własnego – tego w żadnym poszczególnym przypadku, gdzie akt mitotwórczy się spełnia, dowieść prawie niesposób. Czy więc ukrywa się za nim małoduszność ucieczki przed rozpaczą, zła wiara zalęknionych, czy raczej pragnienie wspólnoty i nadzieja spełnionego człowieczeństwa, zależy każdorazowo od jednostkowej świadomości, sprawczyni aktu mitotwórczego.
Każdy jedynie sam przed sobą potrafi ustalić z pewnością, czy mity jego zrodzone są z energii strachu, czy raczej z dyfuzji miłości. Potrzebny jest tedy nieulękły radykalizm samowiedzy, potrzebna jest odwaga odsłaniania bez końca przed sobą własnego motywu, jakości własnego ośrodka rozruchowego, aby wiedzieć, czy mit Rozumu, skoro został przyjęty, niesie w sobie marność źródłowego przerażenia absurdem, czy rozmach poczucia wspólnoty ludzkiej, czy może jedno i drugie.
Leszek Kołakowski – Obecność mitu